Het woordenboekspel: ter lering ende vermaak

30/11/2021 door Peter Bakker

Het woordenboekspel is een vermakelijk gezelschapsspel, en het kost niets. Dat wil zeggen, als je al een woordenboek hebt, vellen papier die blank zijn op tenminste één zijde, en een aantal pennen dat groot genoeg is voor het hele gezelschap. Dan heb je alles.

Ik heb het gespeeld met tussen de zes en achttien mensen. Men speelt individueel, en het gaat misschien minder om wie er wint, dan dat het een leuk tijdverdrijf is.

Het spelverloop is simpel. Je neemt een woordenboek uit je boekenkast in een taal die iedereen kent, of een woordenboek van een taal die niemand kent, maar dan moet het een tweetalig woordenboek zijn, het liefst in beide richtingen. Meestal wordt het met een (dik) eentalig … ↪

Jiddisch, “mamelosjn” (= “moedertaal”)

08/11/2021 door Justus van de Kamp

Vandaag is het Dag van de Jiddische Taal. Justus van de Kamp, historicus and Jiddisch-specialist vertelt over de taal, hier in het Nederlands en hier in het Jiddisch. I dag er det Jiddisch Sprogdag. Steffen Krogh schrijft over de taal in het Deens.

Van binnen eigen kring naar wereldtaal, en opnieuw binnen eigen kring: een paar opmerkingen

Historisch

In en na de Romeinse tijd kwamen Joden vanuit het Midden-Oosten in kleine groepjes naar Oost-, Midden- en West-Europa. Ze vestigden zich vooral langs de Loire, Donau en Rijn, de belangrijke handelswegen. Ze leefden onder meer als handelaren en boeren. Wellicht spraken ze, vóór hun vestiging aan Rijn en Donau, Aramees en/of Romaanse dialecten. Ergens na het jaar duizend begon … ↪

Sietze Norder taalt naar eilanden: eilanden en hun talen

22/10/2021 door Peter Bakker

Als coauteur van een recent gepubliceerd artikel over de talen van eilanden, was ik verrukt toen ik hoorde dat er een bioloog was die een boek over eilanden had geschreven waarin hij ook iets over talen schreef. De auteur van het boek heet Sietze Norder. Ik was nog verrukter toen ik hoorde dat deze onderzoeker nu deel was van de onderzoeksgroep van taalkundige Rik “Enrique” van Gijn in Leiden. Rik van Gijn was ooit, eind jaren ’90, een half jaar in Aarhus om zijn scriptie te schrijven over de klanksystemen van mengtalen, waarbij hij mijn expertise had gezocht. Nu werkt Van Gijn aan de Universiteit van Leiden aan de talen van Zuid-Amerika. In dit continent worden ca. 600 talen … ↪

Een taalkundige schrijft een spannend boek over de derde persoon

21/05/2021 door Peter Bakker

René Appel. De Derde persoon. 1990, Bert Bakker, Amsterdam. Vierde druk 2010, Ambo/Anthos. 206 pagina’s.

De titel van dit boek is ambigu. Gaat het over personen, of gaat het over iets taalkundigs? Ik meen dat Geoffrey Pullum een keer een lijstje had gemaakt van niet-taalkundige boeken die een taalkundige titel hadden. Als ik het me goed herinner was dat in het vaktijdschrift Natural Languages and Linguistic Theory. En daar figureerde ook dit boek. Het is geen taalkundig boek, het is een literaire thriller.

In het geval van de auteur René Appel is er ook een dubbele reden voor verwarring. Hij begon namelijk zijn carrière als taalkundige, en in de jaren 1980 werd hij benoemd tot hoogleraar Tweede Taalverwerving … ↪

Indianentalen in Brazilië en de corona-epidemie.

02/03/2021 door Hein van der Voort

Al gauw na het begin van de coronapandemie heeft de Associação Brasileira de Linguística (ABRALIN) het initiatief genomen tot een virtuele lezingen- en workshopserie, getiteld Abralin ao Vivo: Linguists Online. De vele mooie bijdragen, van beginnende plaatselijke talenten tot internationale bekendheden (waaronder Peter Bakker), zijn op de website vastgelegd en terug te zien <https://aovivo.abralin.org/>. Brazilië is natuurlijk goed vertegenwoordigd in het programma, en vaak komen de inheemse talen aan bod. Brazilië heeft rond de 160 verschillende Indianentalen, waarvan er ongeveer 120 in het Amazonegebied worden gesproken. Vrijwel alle inheemse talen van Brazilië zijn met uitsterven bedreigd, vanwege factoren zoals kleine populaties, de aantrekkingskracht van het Portugees en de verwoesting van inheemse gebieden. Nu is daar een extra factor … ↪

DAT NOEM IK NOU TALIGE KERSTDAGEN!

21/12/2020 door Maria Jørgensen

(Nederlandse vertaling Peter Bakker)

Het is weer kersttijd – en wat zou deze tijd van het jaar zijn zonder kerstmuziek? Velen van ons beginnen de dagen tot Kerstmis te tellen vanaf het moment dat “Last Christmas” ons verrast in een winkelcentrum ergens rond 20 november. Met de aanhoudende coronapandemie bevelen de gezondheidsautoriteiten in verschillende landen aan dat mensen niet zingen op kerstavond zoals anders gebruikelijk is – een aanbeveling die sinds eind november aanhoudende media-aandacht krijgt. We kunnen geen genoeg krijgen van kerstliedjes!

Of misschien is kerstmuziek gewoon niet jouw ding. Is het echt mogelijk om in december naar “All I Want for Christmas is You” te luisteren zonder gek te worden, denk je misschien. Ik bedoel, ik zou … ↪

Kunnen klanken betekenis hebben? Het bizarre geval van de West-Vlaamse tj en dj

26/06/202320/10/2020 door Jeroen Willemsen & Joost Robbe

Als taalkundigen onderzoeken we allerlei stukjes taal, zoals zinnen en zinsdelen, voor- en achtervoegsels, of zelfs individuele klanken zoals p en z. De meeste van deze taalelementen hebben een bepaalde betekenis. Een zin als De kat zit op de mat betekent bijvoorbeeld iets, net als het naamwoordelijk gezegde is gek in de zin Jan is gek iets betekent, en ook voor- en achtervoegsels betekenen normaal gezien wel iets. Denk maar aan ex- in ex-collega, wat zoiets betekent als “niet meer actueel”. Maar, vraag je je misschien af, hebben klanken als p en z dan ook betekenis? We weten dat klanken betekenissen kunnen onderscheiden, maar het is niet zo duidelijk of ze zelf een betekenis hebben. De woorden kat en … ↪